Boekbespreking 'Beladen Huis' van Christien Brinkgreve

Over de auteur Christien Brinkgreve

Christien is schrijver en emeritus hoogleraar sociologie, partner van Arend Jan Heerma van Voss. Hij was journalist en schrijver. Drie jaar na het overlijden van haar man schreef zij Beladen Huis. Ze noemt het een rouw memoir. Aanvankelijk hebben zij een heel fijne verhouding, delen veel met elkaar : intellectueel en gevoelsmatig, vele angsten kunnen ze ook delen.  Zij kijkt erg tegen hem op, hij is erudiet, scherp analyserend en heeft veel humor.

Over het boek
A noemt ze hem in het boek. Hij had een scheiding achter de rug toen zij een relatie kregen en hij had twee dochters uit dat huwelijk. Hij wilde aanvankelijk niet zo nodig kinderen, maar zij besloten toch tot het nemen van deze beslissing en ze kregen twee zonen. Deze zijn  inmiddels ook schrijvers.

Nadat ze deze kinderen kregen en Christien gelijktijdig een baan kreeg als hoogleraar voelde A zich verwaarloosd. Hij had gehoopt dat zij na haar promotie er  volledig voor hem zou  zijn. Totale toewijding hoopte hij van haar te krijgen, een onverwerkte behoefte uit zijn kindertijd. Achteraf heeft zij begrepen dat deze wens voortkwam uit zijn getraumatiseerde jeugd. Hij verloor Dokie -een vier jaar ouder zusje -die als moeder voor hem fungeerde- door een ongeluk toen zij zeven jaar was.

Zijn moeder werd bezet door dit verdriet en kon er niet voor hem zijn. Hij heeft dit nooit kunnen verwerken. Hij had een grote verlatingsangst. Ze beschrijft in dit boek hoe het huis- vooral na zijn pensioen- werd verwaarloosd en volgestouwd, en ze trekt de vergelijking met haar gevoel voor hem. Ze heeft zich -terugkijkend -aangepast aan zijn wensen, en leefde in twee verschillende werelden. Haar binnenwereld met hem, aangepast en niet voor zichzelf opkomend , geen ruimte innemend en de buitenwereld, waarin zij werd gezien en gewaardeerd ; ze hield zich vooral bezig met vrouwenstudies!

Hij benijdde haar en gunde haar dit succes eigenlijk niet. Zij hield het vol met hem te leven door haar werk en de kinderen en de kring van familie en vrienden om zich heen.

Ook trok ze zich boven terug en geregeld  in een buitenhuisje in Egmond. Het enige contact wat ze uiteindelijk nog hadden was door elkaar een mail te schrijven, zittend op hun eigen kamer..
Zelfs op zijn sterfbed zijn ze niet nader tot elkaar kunnen komen.

Ze kijkt terug op haar aandeel in deze relatie; Zij had als kind zich volledig leren aanpassen aan haar bij vlagen depressieve en zeer angstige moeder. Haar vader was beeldhouwer en haar moeder tekende erg goed maar door het krijgen van vier kinderen en met weinig inkomsten op een bovenhuis zittend zag haar moeder geen kans zich te ontplooien. Zo wilde Christien in geen geval worden! Maar als kind was zij gewend gespitst te zijn op de wensen van haar moeder  en hoe zij die tevreden kon stellen en als een tweede huid paste zij dit ook toe op de relatie met A. Tentakels uit het verleden noemt zij het.  Ze beschrijft dit boek als een relationele archeologie: het legt de grondlagen bloot maar richt zich ook op  het bouwwerk die zich daarop heeft gevestigd.

Ze heeft hem niet kunnen redden uit zijn gevoel van desolaatheid; en zij was vatbaar voor dat verlangen van hem; wat haar niet bij haar moeder was gelukt zou nu wel moeten lukken… Een onmogelijke opgave.

Hij was een man met twee gezichten, werd in de buitenwereld zeer gewaardeerd en als je hem nodig had was hij er voor je, zorgzaam ook naar de kinderen toe. Maar in het dagelijkse leven was hij zeer kleinerend naar  haar toe (bv “Maak jezelf niet groter dan je bent “, een uitspraak van hem die haar intens trof ), en  zij liet het gebeuren en trok zich terug uit de relatie door naar boven te gaan. Heeft ze dat teveel gedaan, vraagt ze zich nu af. Maar ze was moe gestreden.

Ze kijkt ook scherp naar de krachten die je als vrouw en moeder op je plaats houden en wat er gebeurt als je dit probeert te doorbreken. Ze noemt het de karrensporen van het patriarchaat. Zo wil ze dit boek niet alleen een persoonlijk relaas laten zijn, maar het breder trekken. Portret van een generatie waarin de mannen vanzelfsprekend de toon zetten. Het boek is geen aanklacht tegen hem, geen afrekening; in tegendeel, door het schrijven krijgt ze zicht erop dat ze toch van hem heeft gehouden. Ook teruglezend in de mails ziet zij hoe scherp hij haar zag en begreep. “Alleen door er woorden aan te geven kan ik er een geheel van maken” citeert ze Virginia Woolf.

Ze schreef dit boek vanuit de wens de buitenwereld en de binnenwereld tot een geheel te kunnen gaan zien. Zelf vindt ze het een droevig verhaal; ze had er behoefte aan het huis op te gaan ruimen en haar ziel. Door de keuze te maken dit boek te publiceren neemt ze ruimte in, dat is heel belangrijk voor haar.

Ze gaf haar autonomie op, aanvankelijk al door haar eigen huis op te geven. Dat huis stond  voor zoveel, eigenlijk voor haarzelf. Een ideale relatie noemt zij autonomie in verbondenheid. Dit huis toont hoe ze heeft geleefd: volgestouwd ,verlamd ,verwaarloosd zoals zij zichzelf erin herkent. Als voorbeeld beschrijft ze de lange tijden ondergelopen kelder, waarvan ze deur dicht trekken, omdat hij de moed niet heeft er iets aan te doen en zij het laat gebeuren. Het boek is tot haar verrassing een bestseller en roept veel herkenning op en legt patronen bloot.

Ik keek Buitenhof en een gesprek uit de Balie . Las het boek twee keer en las het uitgebreide interview in de Volkskrant.

Bespreking

7 - Zeer goed geschreven. Intrigerende thematiek. Ik raakte in de loop van het lezen wel geïrriteerd door haar lijdzaamheid en valse bescheidenheid.

7,5 - Het begin heel boeiend, na de helft zakte het af. Te veel herhaling, weliswaar in andere bewoordingen. De moeite waard.

9 - Een geweldig boek, veel herkenning had ik erbij. Een droevig boek noemt ze het zelf. Het legt patronen bloot in de relatie tussen vrouwern en mannen. 

8 - Pijnlijk en verdrietig hoe mensen zo uit elkaar kunnen drijven. Soms wel veel herkenning.

8 - Een goed en herkenbaar boek. Mooi geschreven, Leest makkelijk. Wel jammer dat zijn verhaal niet zal worden verteld. 

7 - Een mooi boek, prachtig geschreven, heel herkenbaar voor veel vrouwen. Ze beschrijft het leven met haar man. Ze raakt een soort van verlamd en blijft hopen iemand te kunnen helpen. Waarom gaat ze niet weg? Op den duur te veel herhaling.